MONEY9: અમદાવાદની પારૂલે એક ફિનટેક કંપની પાસેથી લોન લીધી હતી, પરંતુ હવે, કંપનીની વેબસાઈટ ખુલતી નથી અને તેની ઑફિસનો પણ અતો-પતો નથી. કુલ 30 હજાર રૂપિયાની લોન પર પારુલે વ્યાજ સહિત લગભગ 42 હજાર રૂપિયા ચૂકવી દીધા છે. પરંતુ કંપનીમાંથી રોજેરોજ રિકવરીના કૉલ આવે છે. રિકવરી એજન્ટે તો, પારૂલને ગેલેરીમાં પડેલા ફોટો મોર્ફ કરીને સોશિયલ મીડિયામાં વાયરલ કરવાની ધમકી પણ આપી છે. કંટાળેલી પારૂલે આ અંગે કંપનીના વરિષ્ઠ અધિકારીનો સંપર્ક કરીને ફરિયાદ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો, પરંતુ કંપનીનો કોઈ અતોપતો મળે, તો ફરિયાદ કરે ને.
ઓનલાઈન લોન પારૂલને થયેલો આ માઠો અનુભવ આપણને ઘણું બધું શીખવે છે. લોન આપનારી આવી કંપનીઓનું કોઈ નામ હોતું નથી, તેમના ઠેકાણા હોતા નથી. કંપનીના માલિકનો ચહેરો પણ હોતો નથી. આવી નામઠામ વગરની કંપનીઓ તમામ પ્રકારના કાવાદાવા કરીને લોનની લેવડદેવડના કારોબારમાં સક્રિય થઈ ગઈ છે.
ડિજિટલ લોનનું ચલણ કોવિડ મહામારીને પગલે આવી કંપનીઓનો ધંધો ફૂલ્યોફાલ્યો છે, કારણ કે, કોવિડે ઘણાની નોકરી છીનવી લીધી, તો ઘણાની આવક ઘટાડી દીધી. આથી, લોકોને પૈસાની જરૂર પડી અને તેમણે ડિજિટલ લેન્ડિંગ એપ્સ મારફતે પૈસાની જરૂરિયાત પૂરી કરી લીધી. RBIનો ડેટા દર્શાવે છે કે, છેલ્લાં 3 વર્ષમાં ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ દ્વારા ઓનલાઈન લોન લેનારાની સંખ્યા 12 ગણી વધી ગઈ છે. વર્ષ 2017માં ડિજિટલ લોનનું કદ 11,671 કરોડ રૂપિયા હતું, જે 2018માં 29,888 કરોડ રૂપિયા અને 2019માં 72,663 કરોડ રૂપિયા થઈ ગયું હતું. 2020માં તો, આવા પ્લેટફોર્મ દ્વારા લગભગ 1.42 લાખ કરોડ રૂપિયાની લોન આપવામાં આવી હતી.
1,100 લેન્ડિંગ એપ્સ RBIએ જાન્યુઆરી-ફેબ્રુઆરી 2022મા નોંધ્યું હતું કે, દેશમાં 1,100 લેન્ડિંગ એપ્સ સક્રિય છે, જેમાંથી 50 ટકા એપ્સ ગેરકાનૂની છે. હવે, RBI કાયદેસર લેન્ડિંગ એપ્સનું એક વ્હાઈટ લિસ્ટ જાહેર કરશે. ગૂગલે તેના પ્લેસ્ટોર પરથી જાન્યુઆરીથી જૂન 2022 દરમિયાન 2,000 જેટલી લેન્ડિંગ એપ્સ બંધ કરી હતી. ગૂગલે નિયમ પણ બનાવી દીધો છે કે, જે લેન્ડિંગ પ્લેટફોર્મ તેમની રેગ્યુલેટેડ એન્ટિટિની એટલે કે, જે બેન્ક કે NBFC સાથે પાર્ટનરશિપ કરી હોય, તેની માહિતી નહીં આપે તો તેમને પણ પ્લેસ્ટોરમાંથી ડિલિટ કરવામાં આવશે. RBIએ ઓગસ્ટ 2022માં ફિનટેક કંપનીઓને રેગ્યુલેટ કરવા માટે નિયમો જાહેર કર્યાં હતા.
પાંચ તરકીબ જો તમે, ગેરકાનૂની ડિજિટલ લેન્ડિંગ એપ્સથી બચવા માંગતા હોવ તો, અહીં આપેલી પાંચ તરકીબ તમારા કામમાં આવી શકે છે. સૌથી પહેલાં તો, તમારે લોન આપનાર કંપનીની વિશ્વસનીયતા ચકાસી લેવી જોઈએ. તમારે માત્ર એવી એપ પરથી જ લોન લેવી જોઈએ, જે એપ RBIમાં રજિસ્ટર્ડ થયેલી સંસ્થાઓ સાથે જોડાયેલી હોય. RBIની વેબસાઈટ પરથી તમને રજિસ્ટર થયેલી બેન્કો અને નોન-બેન્કિંગ ફાયનાન્સ કંપનીઓની યાદી મળી જશે. જો લેન્ડિંગ એપ જે બેન્ક કે નોન-બેન્ક કંપની સાથે જોડાયેલી હોય અને આ કંપની RBIમાં રજિસ્ટર્ડ હશે તો, તેની સત્તાવાર વેબસાઈટ કે મોબાઈલ એપ્લીકેશનમાં આ રજિસ્ટ્રેશનની વિગતો ચોક્કસપણે લખી હશે.
એગ્રીમેન્ટ એગ્રીમેન્ટ કે ડોક્યુમેન્ટેશન વગર ક્યારેય લોન ના લેવી જોઈએ. લોન એગ્રીમેન્ટ વગર પૈસા લેશો તો, તેનો અર્થ એ થયો કે, એ વાતનું કોઈ પ્રૂફ નથી કે, તમે કેટલા રેટ પર લોન લીધી છે, લોનના રિપેમેન્ટમાં વિલંબ થશે તો કેટલો દંડ લાગશે અને ચોક્કસ કેટલી રકમની ચૂકવણી કરવાની છે? ત્રીજી વાતનું ધ્યાન રાખજો કે, જો લેન્ડર તમારી પાસે બેન્કનો અકાઉન્ટ નંબર, ડેબિટ કાર્ડનો નંબર અને કાર્ડની એક્સપાયરી ડેટ જેવી વિગતો માંગે તો, તેની સાથે છેડો ફાડવામાં જ સમજદારી છે.
આટલું ધ્યાન રાખો જે લેન્ડિંગ એપ તમારી પાસે વધારે પડતી પરમીશન માંગે, તો તમારે ચેતી જવું જોઈએ. તમે જ વિચારો, લોન આપનારી કંપનીને તમારી ફોટો ગેલેરી, વીડિયો ગેલેરી કે ઓડિયો રેકોર્ડિંગની શું જરૂર પડતી હશે? જો એપ આવો એક્સેસ માંગે તો, તેને ટાટા-બાય-બાય કહી દેવું સારું. તમે જ્યારે પણ ઓનલાઈન એપ દ્વારા લોન લો, ત્યારે તે કંપનીની વિગતો મેળવી લેવી. તેની ઑફિસનું એડ્રેસ જાણી લેવું. કંપની કેટલી જૂની છે અને તેના માલિક કોણ છે, વગેરે વિગતો મેળવી લો. આ જાણકારી આમ તો, સામાન્ય છે, પરંતુ ઘણી મહત્ત્વની છે. જો તમને આટલી બેઝિક માહિતી પણ ના મળી શકે તો, સમજી જજો કે આ કંપની પાસેથી લોન લેવામાં કેટલો ખતરો રહેલો છે.
પર્સનલ ફાઇનાન્સ અંગે લેટેસ્ટ અપડેટ મેળવવા માટે Money9 App ડાઉનલોડ કરો