Money9: થોડા મહિનાઓ પહેલા, ગુરુગ્રામમાં રહેતી સાક્ષી ગુપ્તા સાથે 7 લાખ રૂપિયાની છેતરપિંડી થઈ. છેતરપિંડીનો આ કેસ અન્ય સાયબર ફ્રોડના કેસ કરતા કંઇક અલગ હતો કારણ કે આ વખતે સ્કેમર્સ દ્વારા જે પદ્ધતિ અપનાવવામાં આવી હતી તે નવી હતી. ઠગોની સમગ્ર મોડસ ઓપરેન્ડી કાયદો અને વ્યવસ્થાના ભય સાથે જોડાયેલી હતી.
વાસ્તવમાં, ઠગોની ટોળકીએ પહેલા સાક્ષીને ફોન કર્યો.કોલ કરનાર વ્યક્તિએ સાક્ષીને કહ્યું કે તે એક કુરિયર કંપનીમાંથી ફોન કરી રહ્યો છે અને તેમનું કુરિયર કસ્ટમ વિભાગે પકડી લીધું છે.જ્યારે હકીકતમાં સાક્ષીએ આવો કોઈ ઓર્ડર આપ્યો જ ન હતો..પરંતુ જ્યારે કોલ કરનારે સાક્ષીનો આધાર નંબર વાંચીને સંભળાવ્યો..અને કહ્યું કે તેમના આઈડીનો ઉપયોગ ઘણી ગેરકાયદેસર પ્રવૃત્તિઓ માટે કરવામાં આવ્યો છે, તે તે ડરી ગઈ.
હજુ તો તે બીજું કંઈ પૂછે તે પહેલા. કોલ કરનારે કહ્યું કે તેમનો કોલ મુંબઈ પોલીસ ક્રાઈમ બ્રાન્ચમાં ટ્રાન્સફર થઈ રહ્યો છે. ત્યારબાદ સાક્ષીને સ્કાઈપ કોલમાં જોડાવા માટે કહેવામાં આવ્યું. કોલ પર સાક્ષીએ એક લોગો જોયો જે મુંબઈ પોલીસના લોગો સાથે મેચ થતો હતો. ઠગોએ સાક્ષીને કહ્યું કે તેમના આધાર નંબર સાથે મની લોન્ડરિંગના ઘણા કેસ લિંક્ડ છે. આવી સ્થિતિમાં તેમણે એક ફરિયાદ નોંધાવવી પડશે કે આ ગુનાઓ સાથે તેમને કોઈ લેવાદેવા નથી.
ઠગોએ સાક્ષીને કહ્યું કે તેનું બેંક એકાઉન્ટ મની લોન્ડરિંગ સાથે જોડાયેલું છે કે નહીં તે તપાસવા માટે તેણે કેટલાક પૈસા ટ્રાન્સફર કરવા પડશે.. ત્યારબાદ સાક્ષી પાસેથી બે ટ્રાન્ઝેક્શન્સમાં લગભગ 7 લાખ રૂપિયા ટ્રાન્સફર કરવામાં આવ્યા.. ઠગોએ કહ્યું કે ચેક કર્યા બાદ પૈસા પરત કરવામાં આવશે.પરંતુ પૈસા કપાતાની સાથે જ કોલ પણ ડિસ્કનેક્ટ થઈ ગયો.આ રીતે સાક્ષી સાથે 7 લાખ રૂપિયાની છેતરપિંડી થઇ ગઇ.
છેતરપિંડીની આ પદ્ધતિને ડિજિટલ અરેસ્ટ સ્કેમ કહેવામાં આવે છે. આ નામ એટલા માટે આપવામાં આવ્યું છે કારણ કે આમાં કાયદાનો ડર બતાવીને અને કાયદાકીય કાર્યવાહીનો ભય ઉભો કરીને લોકોને છેતરવામાં આવે છે. તમને જણાવી દઈએ કે ભારતમાં અત્યારે ડિજિટલ ધરપકડ સંબંધિત કોઈ કાયદો નથી.
આ સ્કેમમાં સાયબર છેતરપિંડી કરનારાઓ પીડિતોને ગેરમાર્ગે દોરે છે. પોતાને પોલીસ અથવા તપાસ એજન્સીના અધિકારીઓ બતાવે છે. ખોટી માહિતી આપીને કડક કાયદાકીય કાર્યવાહીનો ડર ઉભો કરે છે અને આ રીતે જુદા જુદા બહાને લોકો પાસેથી પૈસા પડાવી લે છે.
છેલ્લા કેટલાક સમયમાં દેશમાં ડિજિટલ અરેસ્ટ સ્કેમના ઘણા કિસ્સાઓ પ્રકાશમાં આવ્યા છે… એકલા દિલ્હી-એનસીઆરમાં જ ઘણીબધી ઘટનાઓ નોંધવામાં આવી છે… ડિજિટલ લિટરસી વધવાની સાથે, દેશમાં સાયબર છેતરપિંડી પણ ઝડપથી વધી રહી છે.
રિઝર્વ બેંકના વાર્ષિક રિપોર્ટ મુજબ. 2022-23માં ડિજિટલ ફ્રોડના 6,659 કેસ નોંધાયા હતા. જેમાં લોકો સાથે 276 કરોડ રૂપિયાની છેતરપિંડી કરવામાં આવી હતી. દિલ્હી પોલીસના આંકડા મુજબ. આ વર્ષે ઓગસ્ટ સુધીમાં સાયબર ફ્રોડના 25,000 થી વધુ કેસ નોંધાયા છે. જ્યારે 2022માં ઓગસ્ટ સુધીમાં 8,000 કેસ નોંધાયા હતા.આ રીતે 2022ની સરખામણીમાં ઓગસ્ટ 2023 સુધી સાયબર ફ્રોડના કેસોમાં લગભગ ત્રણ ગણો વધારો થઇ ચૂક્યો છે.
સાયબર છેતરપિંડીના કેસોમાં હવે ડિજિટલ અરેસ્ટ એક મોટો હિસ્સો બની રહી છે, તેથી આનાથી બચવા માટે કેટલીક વાતોનું ધ્યાન રાખવું જરૂરી છે.
સૌ પ્રથમ પોતાને જાગૃત કરો…એલર્ટ રહો… હંમેશા વેરિફાઇ કરી લો કે ફોન કોણ કરી રહ્યું છે? જો કોઈ પોતે કાનૂની અધિકારી હોવાનો દાવો કરી રહ્યો હોય તો તેના સત્તાવાર દસ્તાવેજો માંગો. કોન્ટેક્ટ ઇન્ફોર્મેશન આપવા માટે કહો.
ક્યારેય ગભરાઓ કે ડરો નહીં અને કાનૂની દૃષ્ટિકોણથી પરિસ્થિતિને સમજો…વાસ્તવિક કાનૂની કેસો સંપૂર્ણ ઔપચારિક પ્રક્રિયા દ્વારા હેન્ડલ કરવામાં આવે છે. કોઈ પણ અચાનક આવીને ધમકાવતું નથી. ક્યારેય પણ કોઈની સાથે અંગત માહિતી શેર ન કરો..ખાસ કરીને બેંકિંગ ડિટેલ્સ…જો તમને ક્યારેય આવા કોઈ કોલ આવે તો જાતે સ્થાનિક અધિકારીઓ, પોલીસ અથવા સંબંધિત સરકારી એજન્સીનો સંપર્ક કરો અને બુદ્ધિનો ઉપયોગ કરીને આ પ્રકારના દાવાઓની વિશ્વસનીયતાની તપાસ કરો.
પર્સનલ ફાઇનાન્સ અંગે લેટેસ્ટ અપડેટ મેળવવા માટે Money9 App ડાઉનલોડ કરો