Money9 Gujarati:
દેશનાં રાજ્યો પોતપોતાનો ખર્ચો કાઢવા માટે જે દેવું કરે છે તેના માટે ચૂકવવો પડતો વ્યાજ દર સતત વધી રહ્યો છે. એટલે હવે રાજ્યોએ અગાઉ કરતાં મોંઘા ભાવે દેવું કરવું પડે છે. ડિસેમ્બર ક્વાર્ટરની પ્રથમ બોન્ડ હરાજીમાં રાજ્યો માટે ઋણનો ખર્ચ 0.10 ટકા વધ્યો છે અને વધીને 7.56 ટકા થયો છે. આ દર છેલ્લાં 23 સપ્તાહના સૌથી ઊંચા સ્તરે છે. આ પ્રથમ હરાજીમાં 14 રાજ્યોએ બોન્ડ વેચીને લગભગ 22,500 કરોડ રૂપિયા એકત્ર કર્યાં છે. રાજ્યોએ દેવું કરવા માટે બોન્ડનો સમયગાળો 17 વર્ષથી ઘટાડીને 13 વર્ષ કર્યો હોવા છતાં વ્યાજ દરમાં કોઈ ઘટાડો થયો નથી.
રાજ્યો પોતાનો ખર્ચો કાઢવા માટે આંતરિક સ્રોત મારફતે પૈસાની વ્યવસ્થા કરે છે, પરંતુ જ્યારે કમાણી ઘટી જાય અને ખર્ચો વધતો જાય ત્યારે રાજ્યો બોન્ડ ઈશ્યૂ કરીને ઋણની વ્યવસ્થા કરે છે. સામાન્ય રીતે, કેન્દ્ર સરકારના બોન્ડની તુલનાએ રાજ્યોએ બોન્ડ માટે વધારે વ્યાજ દર આપવું પડે છે. એટલે કે, કેન્દ્ર સરકાર કરતાં રાજ્યોની સરકારને મોંઘા ભાવે ઋણ મળે છે, કારણ કે, બોન્ડ માર્કેટમાં રાજ્યો કરતાં કેન્દ્રની શાખ વધારે સારી હોય છે. અત્યારે કેન્દ્ર સરકારની 10 વર્ષની બોન્ડ યીલ્ડ 7.25 ટકા છે.
રાજ્યોએ વધારે વ્યાજ ચૂકવીને ઉધારી કરવી પડે છે, એટલે તેમના બજેટ પર બોજ વધવાની બીક છે. રાજ્યોએ ઋણનો બોજ હળવો કરવા માટે કાં તો કમાણી વધારવી પડશે અથવા તો ખર્ચ ઘટાડવો પડશે. દેશમાં આવતા વર્ષે લોકસભાની ચૂંટણી છે, એટલે રાજ્યો ખર્ચ ઘટાડે તેવી શક્યતા પણ નથી. જે રાજ્યોએ ઊંચા ભાવે ઉધારી કરી છે તેનો ઉપયોગ પણ ચૂંટણીમાં ખર્ચ વધારવા માટે જ થશે. એટલે આગામી 10-12 મહિના સુધી તો રાજ્યો તેમનો ખર્ચ નહીં ઘટાડે પરંતુ ઋણબોજ ઘટાડવા માટે કમાણી વધારવાના વિકલ્પો અપનાવશે.
દેશમાં GST વ્યવસ્થા અમલી થઈ ત્યારથી રાજ્યો પાસે કમાણીના મર્યાદિત વિકલ્પો બચ્યા છે. રાજ્યો પોતાના ક્ષેત્રમાં આવતા હોય તેવી અમુક સેવાઓ પર ટેક્સ વસૂલે છે એટલે રાજ્યો આ ટેક્સ વધારી શકે છે. રાજ્યો પેટ્રોલ પર ટેક્સ વધારી પણ શકે છે, પરંતુ ચૂંટણી સામે હોવાથી આ વિકલ્પ જોખમી સાબિત થઈ શકે છે. એટલે અત્યારનું ચિત્ર સંકેત આપે છે કે, હમણાં તો રાજ્યોનો દેવાનો બોજ વધતો રહેશે.
પર્સનલ ફાઇનાન્સ અંગે લેટેસ્ટ અપડેટ મેળવવા માટે Money9 App ડાઉનલોડ કરો