Money9: વર્ષ 2023 સમાપ્ત થવાની નજીક છે. અને શેર બજારની દ્રષ્ટિએ જોઇએ તો આ વર્ષ ઘણું જ એક્શન પેક્ડ રહ્યું છે. નિફ્ટીએ 20,222ની રેકોર્ડ ઉંચાઇએ પહોંચ્યો, તેમછતાં ઉંચા વ્યાજ દરોના સિનારિયોમાં સપ્ટેમ્બર બાદથી વિદેશી સંસ્થાગત રોકાણકાર એટલે કે FPIs સતત વેચવાલી કરી રહ્યા છે. અને ઓક્ટોબરમાં હમાસ તરફથી ઇઝરાયેલ પર થયેલા હુમલાનો પડઘો આજે અંદાજે 40 દિવસ બાદ પણ હજુ સંભળાઇ રહ્યો છે.
દરમિયાન પ્રાઇમરી માર્કેટમાં પણ જોરદાર એક્શન જોવા મળી. કુલ મળીને 46 IPOsએ બજારમાં એન્ટ્રી કરી. પરંતુ પ્રાઇમરી માર્કેટની યોગ્ય તસવીરને સમજવા માટે છેલ્લા 2 વર્ષના આંકડા જોવા મહત્વનું હશે. છેલ્લા 2 વર્ષમાં નિફ્ટીએ અંદાજે 7.5 ટકાનું પોઝિટિવ રિટર્ન આપ્યું છે. પરંતુ આ સમયગાળા દરમિયાન BSE IPO ઇન્ડેક્સનું પ્રદર્શન નિફ્ટીની બિલકુલ વિપરિત રહ્યું છે. આ બે વર્ષોમાં IPO ઇન્ડેક્સે 12 ટકાનો ઘટાડો નોંધાવ્યો છે.
આ પરિસ્થિતિ ત્યારે છે જ્યારે છેલ્લા બે વર્ષમાં 101 IPOs એ બજારમાં પોતાનું નસીબ અજમાવ્યું અને તેમાંથી ફક્ત 19 IPOs જ પોતાની ઇશ્યૂ પ્રાઇસથી નીચે કારોબાર કરી રહ્યા છે. એટલે કે ફક્ત 19 કંપનીઓના શેરોમાં જ નુકસાન થઇ રહ્યું છે. અને 82 IPOsમાં હજુ પણ પોઝિટિવ રિટર્ન મળી રહ્યું છે. હવે સમજવાની વાત એ છે કે પ્રાઇમરી માર્કેટના પ્રદર્શનને IPO ઇન્ડેક્સના વલણથી સમજવામાં આવે તો તે અંદાજે 12 ટકા ઘટી ચૂક્યો છે કે પછી તે 82 IPOs જેમાં અંદાજે અઢીથી 360 ટકા સુધીનું રિટર્ન મળી રહ્યું છે.
એક બીજી સમજવાલાયક વાત એ છે કે ઇશ્યૂ પ્રાઇસથી નીચે કારોબાર કરી રહેલા IPOsમાં નવેમ્બર 2021માં લિસ્ટ થયેલા Paytm, PB ફિનટેક જેવી સ્ટાર્ટઅપ કંપનીઓ ઉપરાંત મે 2022માં બજારમાં ઉતરેલી દિલ્હીવેરી અને LIC જેવી દિગ્ગજ કંપનીઓ પણ સામેલ છે. આ એ કંપનીઓ છે જેની એક તો ઇશ્યૂ પ્રાઇસ ઘણી મોટી હતી. બીજું આ કંપનીઓમાં રિટેલનો ક્વોટા ઘણો મોટો હતો કે પછી રિટેલ રોકાણકારોએ મનમુકીને રોકાણ કર્યું હતું. એટલે કે રિટેલ તરફથી આ IPOsમાં મોટું સબ્સ્ક્રિપ્શન કરવામાં આવ્યું હતું.
રિટેલ રોકાણકાર મોટાભાગે બ્રોકરેજ હાઉસના રિપોર્ટમાં સબ્સ્ક્રાઇબ કરવાની સલાહને જોઇને કે પછી પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં કરવામાં આવેલા વાયદાઓને જોઇને રોકાણની રણનીતિ બનાવી લે છે. પરંતુ IPOમાં પૈસા લગાવવા એ કોઇ સટ્ટો કરવા જેવું નથી. જ્યારે આપણે કોઇ IPOમાં પૈસા લગાવીએ છીએ તો આપણે ઓછામાં ઓછા કોઇ કંપની સાથે 2 થી 3 વર્ષ માટે જોડાય છે. તેનું ફંડિંગ કરે છે. જેના માટે બધા પેરામીટર્સને એનલાઇઝ કરવાનું મહત્વનું છે. પરંતુ IPOમાં તો ઇન્સટન્ટ એનાલિસિસની જરૂરિયાત હોય છે. એટલે કે IPOsમાં પૈસા લગાવવા સેકન્ડરી માર્કેટની સરખામણીમાં વધુ મોટો દાવ છે, જ્યાં આંકડા, રિપોર્ટસ, પરિણામો બધુ Available હોય છે.
દિગ્ગજોની ખરાબ હાલતને જોઇને એક વાત તો સ્પષ્ટ છે કે મોટી બ્રાન્ડ કે ઉંચા સબ્સ્ક્રિપ્શનનો અર્થ સારા રિટર્નની ગેરંટી નથી હોતી. જો તમારે કંપની અંગે અભ્યાસ એટલે કે ફંડામેન્ટલ એનાલિસિસ નથી આવડતું તો તમે LIC જેવી મોટી કંપનીઓમાં પૈસા લગાવીને પણ ફેઇલ થઇ શકો છો. જો તમે અભ્યાસ કર્યો છે તો સેલો વર્લ્ડ, RR કેબલ જેવી કંપનીઓમાં પણ પૈસા બનાવી શકો છો.
આટલું મોટું અનઓર્ગેનાઇઝ્ડ માર્કેટ હોવા છતાં સેલો વર્લ્ડના આઇપીઓમાં લગભગ એક સપ્તાહમાં 21 ટકાનું રિટર્ન જોવા મળ્યું. જ્યારે આ કંપની કોઇપણ પ્રકારના પ્રીમિયમ માર્કેટને પણ કેટર નથી કરતી. તો બીજી તરફ કેબલ બનાવનારી કંપનીઓનું માર્કેટ ઘણું જ ક્રાઉડેડ હોવા છતાં RR કેબલમાં તો છેલ્લા 2 મહિનાથી પણ ઓછા સમયમાં 50 ટકાથી વધુ કમાણી થઇ છે.
હવે સવાલ એ છે કે IPOsમાં પૈસા લગાવવા સેકન્ડરી માર્કેટની તુલનામાં વધુ ગેમ્બલ છે તો શું કોઇ કંપનીના IPOમાં પૈસા લગાવવા જોઇએ કે 1-2 ક્વાર્ટર રોકાઇને બધા આંકડા પરિણામોને સમજીને, રાહ જોઇને રોકાણ કરવું જોઇએ?
પરંતુ સૌથી મોટો સવાલ એ છે કે જ્યારે પરિણામો અને બાકીના આંકડા આપણી સામે છે ત્યારે ઇશ્યૂ પ્રાઇસથી નીચે ટ્રેડિંગ કરી રહેલી કંપનીઓના IPOમાં હવે શું કરવું જોઇએ..કારણ કે જો તેમાં IPOના સમયે રોકાણ કરી શકાયું હોત તો શું હવે ઇશ્યૂ પ્રાઇસથી નીચે વધુ સારી તક બની રહી છે?
કુલ મળીને એમ કહી શકાય કે મોટી બ્રાન્ડ કે મોટા સબ્સક્રિપ્શનના આંકડાઓની સાથે-સાથે ફક્ત બ્રોકરેજ હાઉસના રિપોર્ટને જોઇને IPOમાં રોકાણ ન કરવું જોઇએ. જો કોઇના બિઝનેસ, મેનેજમેન્ટ, પરિણામો કે વાયદાઓની ખબર ન પડતી હોય તો લિસ્ટિંગના એક કે બે મહિના સુધી રાહ જોવામાં કોઇ વાંધો નથી અને કોઇપણ પ્રકારની કોઇ દુવિધા હોય તો રોકાણ સલાહકારની એડવાઇઝ લેવામાં ખચકાટ પણ ન અનુભવવો જોઇએ. માત્ર ઘેટાના ટોળાની જેમ બધા રોકતા હોય એટલે તમારે પણ રોકાણ કરીને તમારી પરસેવાની કમાણીને શેર બજારમાં ન રોકવી જોઇએ.
પર્સનલ ફાઇનાન્સ અંગે લેટેસ્ટ અપડેટ મેળવવા માટે Money9 App ડાઉનલોડ કરો